حساسیت فصلی و جدیدترین راه درمان آلرژی در بهار

حساسیت فصلی چیست؟

آچو! آچو! این صدایی است که در فصل بهار زیاد به گوشتان می خورد و معمولاً یک دلیل عمده دارد: حساسیت فصلی.

روش های درمان متنوع و مختلفی برای حساسیت فصلی وجود دارد. اکثر ما پیش از هرچیز به سراغ داروی آنتی هیستامین می رویم. اما اگر این مطلب را تا انتها بخوانید متوجه خواهید شد که روش های درمان غیر دارویی و خانگی زیادی برای مقابله با حساسیت فصلی وجود دارد که تا امروز از آنها غافل بوده اید.

حساسیت زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شروع به مبارزه با موادی می کند که در حالت عادی بی ضرر هستند، بله همان آلرژن ها را می گوییم. زمانی که دستگاه ایمنی تحریک و فعال می شود، بدن به سرعت سیلی از سلول های سفید خونی را تولید می کند که باعث التهاب شدید می شوند. همین التهاب است که باعث علایم معروف و به شدت آزارنده ی حساسیت ها می شود.

در فصل بهار، دو ماده هستند که باعث ایجاد علایم حساسیت در افراد می شوند، گرده علف های هرز و گرده درختان. در بعضی افراد، بدن گرده را نوعی مهاجم خارجی می داند و یک واکنش ایمنی افراطی نسبت به آن نشان می دهد.

هنگامی که یک سیستم ایمنی در معرض یک ماده حساسیت‌زا قرار می‌گیرد، چند اتفاق می‌افتد:

1. بدن برای مبارزه با ماده مذکور، شروع به تولید نوع خاصی پادتن یا آنتی بادی می کند که آی جی ای (IgE ) نام دارد.

2. آنتی بادیها به نوعی سلول خونی که مَست سل نام دارد متصل می‌شوند. این سلولها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش، که محل اصلی ورود عوامل حساسیت‌زا است، فراوانند.

3. مست سلها با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین آزاد می‌کنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم حساسیت است که از جمله این علایم می‌توان به خارش گلو و آب ریزش بینی اشاره نمود. هیستامین غشای مخاطی بینی و چشمها را آبدار و خارش آور می‌کند. همچنین آماس‌هایی سفید رنگ و خارش آور که کهیر نامیده می‌شوند در بدن ایجاد می‌گردد.

4. اگر ماده حساسیت‌زا در هوا باشد، عکس العمل آلرژیک در چشمها، بینی و ریه رخ می‌دهد و اگر این ماده خورده شود، عکس العمل آلرژیک در دهان، معده و سایر بخشهای دستگاه گوارش بروز می‌کند. گاهی مواد شیمیایی تولید شده در بدن به قدری زیاد است که علایم بسیار حادی نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی (شوک آنافیلاکسی) نیز بوجود می‌آیند.

لزوما همه دارای حساسیت نیستند. البته اکثر حساسیتها، ارثی هستند و از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. اشخاص می‌توانند توانایی ابتلا به حساسیت را نیز ارث ببرند و در عین حال به هیچ ماده خاصی حساس نباشند و فقط نقش انتقال دهنده را بازی کنند. هنگامی که یکی از والدین به نوعی از حساسیت مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزند او 50% و اگر هر دو آنها آلژیک باشند، این مقدار به 75% می‌رسد.

شاید شما بیشتر از یک فصل، دچار حساسیت شوید که به محل زندگی و عامل حساسیت‌تان بستگی خواهد داشت. شاید هم به آلرژن‌های داخل خانه واکنش نشان دهید، مانند کَپَک یا پر و موی حیوانات خانگی.

علل‌ و عوامل حساسیت‌ فصلی

حالا که با تعریف اولیه ی حساسیت فصلی آشنا شده ایم، ببینیم چرا بعضی افراد سراسر فصل بهار از این مشکل رنج می برند اما بعضی دیگر هیچ وقت آن را تجربه نمی کنند. محققین عوامل زیر را دلیل این امر می دانند:

• سابقه ی حساسیت در خانواده

• جنسیت (مردان بیشتر از زنان مبتلا می شوند)

• سابقه ی انواع دیگر حساسیت، مانند اگزما یا حساسیت به مواد غذایی

• قرارگیری در معرض دود سیگار (چه خود شخص مصرف کننده باشد چه اطرافیان وی)

متداول‌ترین عوامل حساسیت، گرده‌هایی هستند که از گرده‌‌افشانی گیاهانی چون درختان، علف‌ها و چمن‌ها که با باد گرده‌افشانی می‌کنند، ایجاد می‌شوند. گرده درختان، چمن ها و علف های هرز قسمتی از چرخه زندگی این گیاهان بوده و به عنوان سلول جنسی نر برای باروری گیاه ضروری هستند. گرده معمولاً به طور متوسط اندازه ای کمتر از قطر موی انسان دارد. گرده گیاهان اغلب سبک، خشک و کروی بوده و بعضی از آنها می توانند توسط جریان باد مسافتهای طولانی را بپیمایند و سبب ایجاد حساسیت در افراد حساس شوند. گرده گیاهان شایع ترین عامل ایجاد حساسیت یا حساسیت فصلی در ایران و جهان هستند. براساس تحقیقات انجام شده در ایران شایعترین گرده گیاه عامل حساسیت فصلی، گرده علف های هرز تاج خروس وحشی (Pigweed) و علف شور (Russian thistle) هستند. فصل تولید گرده در گیاهان مختلف بسته به گونه های خاص و موقعیت جغرافیایی، متفاوت است. شرایط آب و هوایی نظیر دما، رطوبت، میزان بارش و یا آلودگی هوا بر مقادیر گرده تولید شده و همچنین حساسیت زایی آن تأثیر دارد.

گرده‌های گیاهانی که توسط حشرات گرده‌افشانی می‌شوند، سنگین است و به‌مدت طولانی در راه‌های هوایی بینی باقی نمی‌ماند، بنابراین احتمال بسیار کمی وجود دارد که موجب واکنش آلرژیک شود.

البته عوامل ایجادکننده‌ی حساسیت فصلی در فصول مختلف سال با هم فرق می‌کنند:

بهار

درخت‌ها عامل بیشتر حساسیت‌‌های بهاری هستند. درخت توس یکی از متداول‌ترین درختانی است که افراد زیادی نسبت به گرده‌های آن واکنش نشان می‌دهند. سایر درخت‌های حساسیت‌زا شامل سرو، توسکا، شاه بلوط، بید و صنوبر می‌شود.

تابستان

تب یونجه نوعی از حساسیت فصلی است و نام آن از آنجا گرفته شده است که بسیاری از افراد در زمان تاریخی برداشت یونجه یعنی در ماه‌های فصل تابستان، علایم حساسیت را دارند. عامل اصلی حساسیت فصل تابستان، علف‌هایی چون تلخه و دم‌گربه‌ای چمن‌زار و یک سری علف‌های هرز خاص هستند. بنا به گزارش مؤسسه‌ی آسم و حساسیت آمریکا، علف‌ها شایع‌ترین عامل ایجاد تب یونجه هستند.

پاییز

پاییز فصل کهنه‌واش است که به آن آمبروسیا نیز می‌گویند. بیش از ۴۰ گونه از گیاه کهنه‌واش در دنیا وجود دارد که بیشتر آنها در نواحی معتدل آمریکای شمالی و جنوبی رشد می‌کنند. کهنه‌واش‌ها گیاهان مخربی هستند که به‌سختی می‌توان کنترل‌شان کرد. گرده‌ی این گیاه، آلرژن بسیار متداولی است و علایم حساسیت به کهنه‌واش می‌تواند شدید باشد. سایر گیاهانی که در پاییز گرده‌افشانی می‌کنند، گزنه، برنجاسف (mugwort)، ترشک، سلمه تره (fat hens) و بارهنگ هستند.

زمستان

در فصل زمستان، بیشتر آلرژن‌های بیرون خانه، به خواب زمستانی می‌روند، در نتیجه سرد شدن هوا برای بسیاری از افرادی که حساسیت دارند، آرامش و آسودگی به همراه دارد. اما همین سرمای هوا باعث می‌شود زمان بیشتری در داخل خانه سپری شود. اگر حساسیت فصلی دارید ممکن است به آلرژن‌های داخل خانه مانند کَپَک، موی حیوانات خانگی، هیره‌ و یا سوسک حمام واکنش نشان دهید.

تشخیص حساسیت‌ فصلی

قبل از اینکه به نحوه ی تشخیص حساسیت فصلی از حساسیت سالیانه یا دائمی بپردازیم، ابتدا بیایید یک نکته ی مهم را روشن کنیم:

حساسیت فصلی یا سرماخوردگی؟!

یکی از پرسش های مهم بعد از بروز علائمی مانند عطسه، سرفه و آبریزش بینی آن است که این علائم مربوط به حساسیت هستند و یا شخص به بیماری سرماخوردگی مبتلا شده است؟!

بدیهی است که عامل ایجاد کننده این دو بیماری کاملا با هم متفاوت است. بنابراین به کمک جدول پایین می توان تا حد زیادی میان بیماری حساسیت و سرماخوردگی تفاوت قائل شد.

فرق حساسیت فصلی با سرما خوردگی

درک و کنترل حساسیت های فصلی مستلزم دقت زیادی است. بعضی افراد ممکن است هرگز در کودکی دچار حساسیت فصلی نشوند اما همچنان که سن شان بالاتر می رود علایم شدیدی از خود نشان دهند. عده ای دیگر در کودکی از حساسیت فصلی رنج می برند اما به مرور زمان که سن شان بیشتر می شود واکنش های آلرژیک شان نیز از بین می رود. با این وضع چطور می توانید دقیقاً متوجه شوید که حساسیت تان فصلی است یا سالیانه؟ یک قاعده ی سرانگشتی این است که تشخیص دهید علایم حساسیت در شما هر ساله در یک زمان مشخص بروز می کنند یا در کل سال وجود دارند. اگر اینطور باشد، به احتمال زیاد حساسیت شما به دلیل قرارگیری در معرض گرده های مختلف ایجاد می شود و یعنی دچار حساسیت فصلی هستید. از آنطرف اگر بیش از نه ماه در سال علایم حساسیت را نشان می دهید، دچار حساسیت های سالیانه هستید.

معمولا تشخیص تب یونجه از تشخیص سایر حساسیت‌ها ساده‌تر است. اگر علایمی داشته باشید که فقط در زمان‌های خاصی از سال روی می‌دهند، علامتی است که نشان می‌دهد شما حساسیت فصلی دارید. احتمالا پزشک‌تان گوش‌ها، بینی و گلوی‌تان را معاینه و بررسی می‌کند تا حساسیت‌تان را تشخیص بدهد.

به طور کلی حساسیت ها به دو نوع تقسیم می شوند:

۱- حساسیت فصلی

این نوع حساسیت به طور معمول محدود به یک یا دو فصل از سال (بیشتر بهار یا پاییز) است. عامل اغلب موارد این نوع حساسیت مواد حساسیت زای خارج از خانه یعنی گرده درختان، چمن ها و علف های هرز هستند. البته هاگ (اسپور) قارچ ها و کپک ها نیز می تواند سبب بروز علائم حساسیت فصلی شوند. حساسیت‌ فصلی در طول فصل زمستان شیوع کمتری دارد، اما این امکان هم وجود دارد که در تمام طول سال علایم آن وجود داشته باشد. گیاهان مختلف، گرده‌هایشان را در زمان‌های گوناگونی از سال پراکنده می‌کنند.

۲- حساسیت سالیانه (درطول سال)

علائم در این نوع حساسیت محدود به یک فصل نیست و بیمار از علائم خاص حساسیت در طول سال رنج می برد. عامل این نوع حساسیت اغلب آلرژن های داخل خانه مانند هیره (مایت) گردوغبار منزل، هاگ (اسپور) قارچ ها و کپک ها و یا مواد مترشحه از سوسک ها می باشد.

البته هر کسی می‌تواند هر زمانی دچار حساسیت شود. هرچند، بعضی حساسیت های غذایی در کودکی (مثل تخم مرغ یا مرکبات) ممکن است با بزرگتر شدن توسعه یابد. عواملی از قبیل توارث، کودکانی که از شیر مادر تغذیه نشده‌اند، استفاده زود هنگام بعضی مواد حساسیت‌زا (مثل خوردن بادام هندی برای کودکان زیر 2 سال) می‌تواند پیش بینی ای باشد برای اینکه آیا شما دچار حساسیت می‌شوید یا خیر. البته روش دیگری تحت عنوان آزمایش حساسیت نیز وجود دارد که در ادامه نحوه ی انجام آن را توضیح می دهیم:

آزمایش حساسیت

پزشک می‌تواند به سادگی با انجام تست های حساسیت پوستی متوجه شود که آیا شما دچار حساسیت هستید یا خیر ولی این آزمایش ها 100 درصد قابل اطمینان نیستند. پزشک همچنین با خراش دادن قسمت کوچکی از پوست با سوزن تزریق به این نکته واقف می‌شود. در بعضی موارد آزمایشات خون هم می‌تواند برای شناسایی حساسیتهای پرخطر و کشنده‌تر استفاده شود.

البته معمولا نیازی به تست حساسیت نیست. درمانی که برای انواع حساسیت‌‌ها تجویز می‌شود، معمولا یکسان است و فرقی نمی‌کند چه نوع حساسیتی داشته باشید.

علایم حساسیت‌ فصلی

نشانه‌های حساسیت را می‌توان به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود.

عکس العمل خفیف، شامل نشانه‌هایی است که یک ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخشهای دیگر بدن منتقل نمی‌شوند.

نشانه عکس العمل متوسط، در بخشهای مختلف بدن منتشر می‌شوند و خارش چشم ممکن است به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.

عکس العمل حاد که آنافیلاکسیس نام دارد ، نادر است و یک موقعیت خطرناک و از جمله مواردی است که در میان فوریتهای پزشکی قرار دارند. در چنین مواردی، حساسیت در تمام بدن منتشر می‌شود. این حالت ممکن است با مجموعه‌ای از حملات خارش چشم و صورت آغاز شود و در عرض چند دقیقه، به سرعت در تمام بدن پخش شود و علایم جدی‌تری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به حدی برسد که تنفس و بلع بسیار مشکل شود.

اغتشاش ذهنی و سرگیجه نیز از جمله علایم حساسیت هستند زیرا مشکل آنافیلاکسیس باعث کاهش شدید فشار خون نیز می‌شود.

متدوال ترین علایم حساسیت فصلی:

علائم حساسیت فصلی در تصویر

• عطسه

• قرمزى و خارش پوست (کهیر و اگزما)

• آب‌ریزش یا گرفتگی بینی

• آب‌ریزش یا خارش چشم

• التهاب سینوس‌ها، گلو و یا کانال‌های گوش

• گرفتگی گوش

• ترشحات پشت بینی

• سردرد

• تنگی نفس

• خس خس سینه

• سرفه

• اسهال و استفراغ و دردشکم

بسیاری از افرادی که دچار تب یونجه یا حساسیت هستند، آسم هم دارند. اگر شما هم مبتلا به هر دوی ابن موارد هستید، حساسیت فصلی شما ممکن است موجب حمله‌ی آسم بشود.

پیشگیری از حساسیت فصلی

1. اجتناب از مواد حساسیت زا (آلرژن‌ها)

بهترین درمان برای حساسیت فصلی پیشگیری و اجتناب از آلرژن‌ها است. همانطور که قبلاً گفتیم گرده گیاهان از شایع ترین علل ایجاد حساسیت فصلی هستند. استنشاق گرده علف های هرز در ایران و بسیاری از نقاط جهان شایعترین عامل حساسیت فصلی یا رینیت آلرژیک می باشد. به طور کلی راه پیشگیری از حساسیت ناشی از گرده گیاهان مختلف (درختان یا علف های هرز)، اجتناب از تماس با گرده حساسیت زا است. پیشگیری کامل زمانی امکان پذیر است که فرد حساس و آلرژیک، محل زندگی خود را به مکانی دیگر تغییر داده که در آن محل گیاه حساسیت زای مورد نظر نمی روید. البته این روش ممکن است فقط باعث بهبودی موقتی در شخص گردد زیرا این احتمال وجود دارد که فرد به تدریج در اثر تماس مکرر با گرده گیاهان بومی منطقه جدید به آنها حساسیت نشان دهد. اما آنچه که در زمینه پیشگیری از حساسیت ناشی از گرده گیاهان بسیار مهم است، شناخت گیاه حساسیت زا، دوره گرده افشانی و آگاهی از زمانی است که گرده گیاه حساسیت زا در هوای محل سکونت بیمار حضور دارد.

      2. اقدامات پیشگیرانه

اقدامات لازم جهت پیشگیری از حساسیت فصلی به طور کلی به دو بخش در داخل خانه و خارج از خانه تقسیم می شوند:

اقدامات لازم برای پیشگیری از حساسیت فصلی در داخل خانه:

1. پنجره‌ها را بسته نگه دارید؛ برای جلوگیری از ورود گرده گیاهان به داخل خانه از باز کردن غیر ضروری پنجره ها به خصوص در اوایل صبح و هنگام غروب آفتاب خودداری کنید.

2. در فصل گرده افشانی گیاهان در منطقه، از خشک کردن لباس ها در بیرون از خانه خودداری کنید.

3. بعد از بازگشت از بیرون (فضای خارجی و محیط باز) دست و صورت خود را برای حذف گرده های چسبیده به آنها، بشویید و لباس های خود را تعویض نمایید. پیش از ورود به اتاق خواب و رختخواب، موهای سر خود را با شامپو بشویید تا بدین طریق گرده ها وارد اتاق خواب نشوند.

   

   شستشوی بدن از آثار فیزیکی حساسیت فصلی

4. روی تخت، بالش و لحاف‌تان را با کاورهای ضدحساسیت بپوشانید و حداقل یک‌بار در هفته، روتختی و ملافه خود را در آب بسیار گرم شست‌وشو دهید.

5. نشتی شیرآلات را بگیرید و جاهای رطوبت‌زده را بازسازی کنید تا گسترش پیدا نکرده و کَپَک نزند.

6. در خانه فرش و قالی نیندازید و از مبلمان تشک‌دوزی شده استفاده نکنید.

7. برای کاهش رطوبت اضافی از دستگاه رطوبت‌گیر استفاده کنید.

8. وسایلی را که امکان کَپَک‌زدگی دارند تمیز کنید، مانند رطوبت‌سازها، کولرهای آبی، تصفیه‌کننده‌های هوا و یخچال.

9. اسباب‌بازی‌های اضافی و خرد و ریزها را از اتاق کودک خارج کنید.

10. مطمئن شوید که تأسیسات منزل شما فیلتر هپا دارد. اگر جاروبرقی شما فیلتر تصفیه هوای با کارایی بالا (هپا) نداشته باشد، ممکن است جاروبرقی کشیدن بدتر باعث شود گرده هایی که کف زمین و روی اثاثیه ی منزل نشسته اند در هوا پخش شوند.

    

    نقش جاروبرقی در حساسیت فصلی

    استفاده از فیلتر هپا در سیستم تهویه ی مطبوع یا سیستم های گرمایشی نیز می تواند به کاهش علایم حساسیت کمک کند. بعضی از متخصصین توصیه می کنند در مکان های پرتردد یک دستگاه تصفیه هوای مستقل مجهز به فیلتر هپا نصب شود.

11. پیش از بروز علایم حساسیت فصلی، بینی خود را با قطره یا سرم آب نمک شستشو دهید. قبل از شروع حساسیت به درمان آن بپردازید. این نکته بخصوص در این سال ها که فصل حساسیت نسبت به گذشته زودتر آغاز می شود از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از راه های پیشگیری این است که از سرم یا قطره ی شستشوی بینی استفاده کنید تا گرده هایی را که وارد مجرای بینی شده اند بشویید. البته این روش لزوماً جای استفاده از دارو را نمی گیرد، اما می تواند نیاز شما به داروها را کاهش دهد. در یک بررسی پزشکی، شرکت کنندگانی که سه تا شش هفته روزانه دوبار سینوس های خود را شستشو می دادند، در مقایسه با سایرین کمتر دچار علایم حساسیت فصلی در بینی شدند.

12. به جای گوشت، مرغ مصرف کنید. یک بررسی دو ساله نشان می دهد از بین 334 بزرگسالی که به تب یونجه مبتلا بودند و 1336 بزرگسالی که این بیماری را نداشتند، کسانی که بیشترین میزان مصرف اسیدهای چرب ترانس را در رژیم غذایی خود داشتند، تقریباً سه برابر کسانی که کمترین میزان مصرف را داشتند به تب یونجه مبتلا شده بودند.

    

    استفاده از مرغ هنگام حساسیت فصلی

    اسیدهای چرب ترانس نوعی چربی غیراشباع مونو هستند که عمدتاً در گوشت و محصولات پروتئینی یافت می شوند. البته روغن زیتون مشکلی ندارد؛ گرچه میزان اسیدهای چرب در آن هم بالاست اما از نوع “ترانس” نیستند.

    اقدامات لازم برای پیشگیری از حساسیت فصلی در خارج از خانه:

    1. کمتر در فضای باز بمانید؛ خروج خود از منزل در زمانی که میزان گرده ها در هوای محیط به حداکثر اندازه ی خود می رسد را محدود کنید. در دوره گرده افشانی گیاه حساسیت زا، احتمال تماس با گرده ها در روزهای آفتابی (در هوای خشک) و زمانی که باد می وزد افزایش می یابد.

    2. وقتی بیرون از خانه هستید، مخصوصا در روزهایی که باد می‌وزد، از ماسک‌های مناسب استفاده کنید. استفاده از ماسک مخصوص می تواند احتمال تماس با گرده ها را کاهش دهد.

    3. فیلتر هوای اتاقک خودروی خود را تعویض کنید. بهتر است هر سال یکبار این کار را انجام دهید، زیرا فیلترهای کهنه ممکن است گرده ها را مستقیم به سمت صورتتان پرتاب کنند. البته بهتر است در هنگام رانندگی پنجره های خودروی خود را بسته نگاه دارید.

       

       تعویض فیلتر اتاق خودرو برای کاهش حساسیت فصلی

    4. ورزش خارج از خانه را به شب موکول کنید و از خروج غیر ضروری به خصوص در ساعات ۵ صبح تا ۱۰ صبح خودداری نمایید. نه تنها افراد مبتلا به حساسیت صبح ها دچار عطسه و خارش بیشتری هستند، بلکه بسیاری از درختان نیز با طلوع آفتاب گرده افشانی می کنند و میزان گرده ی علف های هرز ظهر ها به اوج خود می رسد. پس فعالیت ها و ورزش های خود را به شب موکول کنید.

    5. هرگز بدون یک کلاه لبه پهن و عینک آفتابی خانه را ترک نکنید. شاید شبیه به هنرپیشه هایی بشوید که می خواهند ناشناس باقی بمانند، اما اشکالی ندارد زیرا کلاه و عینک نمی گذارند گرده ها مستقیم وارد چشمانتان بشوند و به خارش و آبریزش بیفتند.

    6. از تماس غیرضروری با افرادی که با حیوانات خانگی در تماس بوده اند و یا به مدت طولانی در فضای خارجی و محیط باز بسر برده اند، خودداری کنید.

    7. از دود سیگار اجتناب کنید تا علایم‌تان بدتر نشود.

       درمان حساسیت‌ فصلی

       با وجود اینکه خلاصی از حساسیت فصلی ممکن است امری چالش برانگیز باشد، آگاهی از تمامی روش های موجود درمان (از جمله درمان های طبیعی و خانگی حساسیت فصلی) می تواند کمک کند امسال بتوانید فصل بهار بهتری را تجربه کنید و آرامش بیشتری داشته باشید.

       در ادامه به انواع مختلف روش های درمان حساسیت فصلی می پردازیم:

       داروهای شیمیایی

       

       داروهای شیمیایی مخصوص حساسیت فصلی

       پزشکان توصیه می کنند داروهای ضد حساسیت را شب ها مصرف کنید، نه هنگام صبح. علایم تب یونجه مانند آبریزش بینی، خارش گلو و عطسه معمولاً صبح ها به وخیم ترین حالت خود می رسند و مصرف دارو به هنگام خواب می تواند به بهبود این علایم بیشتر کمک کند. داروهای ضد حساسیت به دو گروه بدون نیاز به نسخه و تجویزی تقسیم می شوند:

       1. داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌هایی که نیازی به تجویز پزشک ندارند، مانند ستیریزین و ترکیباتی از استامینوفن، دیفن‌هیدرامین و فنیل‌افرین؛

       2. داروهای تجویزی مانند اسپری‌های استروئیدی بینی.

       در مواردی که علایم شدید هستند ممکن است پزشک‌تان واکسن حساسیت را برای‌تان تجویز کند. این واکسن‌ها نوعی ایمن درمانی هستند که حساسیت سیستم ایمنی‌تان را نسبت به آلرژن‌ها کاهش می‌دهند. شاید بعضی از داروهای حساسیت، عوارض جانبی داشته باشند مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه و احساس آشفتگی و عدم تمرکز.

       گیاهان و مواد غذایی برطرف کننده ی حساسیت فصلی

       اجازه ندهید علایم حساسیت باعث شود به دشمن خونی فصل بهار تبدیل شوید. الگوهای قدیمی را کنار بگذارید و ببینید درمان های طبیعی چه کمکی به شما می کنند. شاید بتوانید با چند تغییر استراتژیک اما ساده در رژیم غذایی خود علایم حساسیت فصلی را از بین ببرید. در ادامه به معرفی برخی از گیاهان و مواد غذایی مؤثر در مهار علایم حساسیت فصلی می پردازیم:

       1. گیاه سایبان (Butterbur)

          

          گیاه سایبان در کاهش حساسیت فصلی

          تحقیقات نشان می دهند که گیاه سایبان به روشی مشابه آنتی هیستامین ها التهاب و احتقان بینی را کاهش می دهد.

          گیاه سایبان را یک آنتی هیستامین طبیعی بدانید که می توانید از آن به جای داروهای بدون نسخه استفاده کنید.

          این گیاه کوچک و پرکاربرد حتی ممکن است سردردهای سینوسی را نیز مهار کند.جالب است اما ممکن است بعضی افراد به خود این گیاه حساسیت داشته باشند، پس اگر به گل آفتابگردان، گل همیشه بهار و علف هرز حساسیت دارید، این گیاه مناسب شما نیست.

       2. گیاه پنجه گربه (Cat’s Claw)

          

          گیاه پنجه گربه در کاهش حساسیت فصلی

          گیاه پنجه گربه که یکی از گیاهان بومی جنگل آمازون است، با افزایش عملکرد سیستم ایمنی به درمان حساسیت فصلی کمک می کند. این گیاه بدن را تحریک می کند تا عوامل ایمنی محافظتی تولید کند. همچنین چندین خاصیت ضد التهاب نیز دارد که علایم حساسیت مانند احتناق و سرخی و تورم چشم را کاهش می دهد.

          3. گزنه دوپایه

          

          گزنه دو پایه

          گزنه دوپایه یکی از داروهای شناخته شده در طب طبیعی است و می توان آن را یک آنتی هیستامین دانست. در یک تحقیق 58 درصد از شرکت کنندگان پس از استفاده از این دارو احساس کردند علائمشان بهبود پیدا کرده است و همچنین 69 درصد از شرکت کنندگان گفتند مصرفش از داروهای دیگر بهتر بوده است. افرادی که در این تحقیق شرکت کرده بودند روزانه 300 میلی گرم از این گیاه استفاده می کردند. گزنه دوپایه را می توانید در داروخانه ها و عطاری های معتبر پیدا کنید.

          4.زردچوبه

          

          زردچوبه و نقش آن در حساسیت فصلی

          زردچوبه که یکی از ادویه های رایج در غذاهای هندی است، حاوی ماده ی کورکومین است. این ماده می تواند به عنوان احتقان زدا نیز عمل کند و به کاهش علایم حساسیت و پرهیز از سرما خوردگی کمک کند. به نظر می رسد زردچوبه برای برخی افراد به اندازه ی برخی از داروها مؤثر باشد.

          5. اسیدهای چرب امگا 3

          

          امگا3 و حساسیت فصلی

          اسیدهای چرب امگا 3 که با نام اسیدهای چرب ضروری نیز شناخته می شوند، مواد غذایی ضروری برای رسیدن به سلامت مطلوب هستند. این اسیدهای چرب در مواد زیر یافت می شوند:

          • ماهی هایی مانند ماهی سالمون، تون، هالیبوت، قزل آلا و ماهی خال مخالی

          • روغن سویا و بذر کتان

          • تخم شربتی و گردو

          اسیدهای چرب امگا 3 روی سیستم ایمنی بدن نیز تأثیر میگذارند. یک بررسی نشان می دهد که موقعیت و ساختار اسیدهای چرب در بدن مستقیماً با فعال شدن سلول های ایمنی، بخصوص سلول های تی (نوعی سلول سفید خونی) در ارتباط است. به خاطر نقش این مواد در ایمنی بدن، چربی های امگا 3 ، مانند آنهایی که در ماهی هایی مانند سالمون و ماهی تون وجود دارند، به عنوان محافظی در برابر حساسیت در نظر گرفته می شوند.

          فرزندان زنانی که در طول دوره ی بارداری از مکمل های حاوی امگا 3 مصرف کرده اند، کمتر از سایرین به مشکلات حساسیتی دچار می شوند. این فرزندان در سال اول زندگی خود کمتر دچار اگزمای آتوپیک و حساسیت غذایی می شوند. این خاصیت محافظتی در بزرگسالان نیز ادامه دارد، و به نظر می رسد مصرف ماهی روشی آسان و مؤثر برای مقابله با حساسیت فصلی باشد.

          6. مواد پروبیوتیک

          مواد پروبیوتیک ، میکروارگانیسم هایی هستند که معمولاً در ماست یافت می شوند و به نظر می رسد تأثیر زیادی در کاهش علایم حساسیت فصلی داشته باشند. نتایج یک بررسی نشان می دهد افرادی که روزانه 200 گرم ماست مصرف کرده اند در مقایسه با کسانی که ماست مصرف نمی کنند کمتر دچار علایم حساسیت فصلی شده اند. به نظر می رسد مواد پروبیوتیک به بدن کمک می کنند تا آلرژن هایی مانند گرده ها را دفع کند. از دیگر منابع مواد پروبیوتیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

          

          مواد پروبیوتیک در کاهش حساسیت فصلی

          • ساورکراوت (ترشی کلم پخته)

          • تمپه (نوعی غذای اندونزیایی که آمیزه ی است از خمیر سویا و قارچ و پروتئین فراوان دارد)

          • کفیر (نوعی شیر اسیدی الکلی که در کشورهای بالکان تولید می شود)

          • کیمچی (یک خوراک تخمیرشده سنتی کره‌ای که از سبزیجات و ادویه‌جات گوناگون و البته بیشتر اوقات با نوعی کلم چینی به نام بائچو (baechu) و فلفل قرمز درست می‌شود)

          • کامبوچا (نوشیدنی شیرین و گازداری که از مخمر، شکر و چای تخمیر شده درست می‌شود)

          • بعضی پنیرها مانند پنیر گودا، موزارلا و چدار

          در انتها به عنوان یک توصیه ی احتیاط آمیز پیشنهاد می کنیم قبل از مصرف هر گونه گیاه و سبزی جدید، با پزشک خود مشورت کنید. برخی گیاهان با مکمل های غذایی یا داروهای تجویزی تداخل ایجاد می کنند و بخصوص ممکن است برای کودکان خردسال، زنان باردار و زنان شیرده خطرناک باشند.

          مواد موجود در طبیعت که خاصیت ضد حساسیت دارند

          وقتی از حساسیت رنج می برید به نظر می رسد بهبود خارج از دسترس است. با ترکیب داروهای طبیعی التیام دهنده ی حساسیت، مراقبت مناسب از خود و اجتناب از عوامل حساسیت زا ( در صورت امکان ) می توانید به هرچه کمتر شدن علائم حساسیت کمک کنید.

          1. کورستین
             

             کورستین آنتی اکسیدانی است که به صورت طبیعی در پیاز، سیب و دیگر محصولات پیدا می شود. تا به حال چندین تحقیق نشان داده اند که کورستین تاثیر آنتی هیستامینی دارد. در یک تحقیق همچنین مشخص شد این آنتی اکسیدان عوارض جانبی تنفسی حساسیت را از طریق کاهش التهاب مسیرهای تنفسی در موش ها کاهش داده است. کورستین را می توانید به صورت مکمل از داروخانه ها تهیه کنید و یا خیلی ساده غذاهایی که حاوی این آنتی اکسیدان هستند را در برنامه غذایی خود افزایش دهید.

          2. بروملین
             

             بروملین ماده ای است که بیشتر در آناناس پیدا می شود اما می توانید در شکل مکمل نیز از آن استفاده کنید. گفته می شود بروملین برای درمان اختلال تنفسی و التهاب همراه با حساسیت تاثیر گذار است. توصیه می شود روزانه سه مرتبه 400 تا 500 میلی گرم از آن استفاده کنید.

          3. ویتامین C

          ویتامین C یک آنتی هیستامین طبیعی است که خیلی ساده می توان پیدایش کرد. بیشتر میوه ها و سبزیجات سرشار از ویتامین C هستند و همچنین می توان مکمل آن را نیز استفاده کرد. از آنجا که هیچگونه عوارض جانبی ندارد و غیر سمی است، راه حلی بی خطر برای درمان گرفتگی بینی و دیگر نشانه های ناخوشایند حساسیت فصلی است. متخصصان توصیه می کنند روزانه حداقل دو گرم ویتامین C دریافت کنید تا بهترین تاثیر آنتی هیستامینی آن را ببینید.

          4.اسپیرولینا، نوعی از جلبک آبی – سبز

          اسپیرولینا به کاهش عوارض بیماری های آلرژیک و پیشگیری از حملات کمک می کند. اسپیرولینا مانع از آزادشدن مولکول های التهاب زای هیستامین شده و بنابراین تقویت کننده سیستم ایمنی و ضد حساسیت است.

           به خاطر داشته باشید در حالی که منابع غذایی حاوی آنتی هیستامین بی خطر هستند، مکمل آنها را نمی توان بدون عوارض دانست. بنابراین قبل از استفاده با پزشک خود صحبت کنید و از کیفیت مکملی که می خرید اطمینان حاصل کنید.

          طب سوزنی

          

          طب سوزنی و حساسیت فصلی

          یک بررسی جدید نشان می دهد که طب سوزنی ممکن است به بهبود تب یونجه کمک کند. در این بررسی مبتلایان به حساسیت فصلی که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، تحت 12 جلسه درمان طب سوزنی قرار گرفتند و در مقایسه با کسانی که تحت درمان قرار نگرفتند یا تحت درمان ساختگی قرار گرفتند، علایم کمتری از خود نشان دادند و داروهای آنتی هیستامین کمتری مصرف کردند. کارشناسان دقیقاً نمی دانند چرا طب سوزنی به بهبود حساسیت فصلی کمک می کند، اما گمان می برند مواد التهاب بخش سیستم ایمنی را که در واکنش های آلرژیک دخیل اند مهار می کند.

          —

          درمان حساسیت به روش ابن سینا

          درمان حساسیت با غذای ضد حساسیت

          یکی از غذاهایی که خوردن آن به بیماران مبتلا به حساسیت توصیه می شود، سوپ جو است. این سوپ را طوری درست کنید که رقیق باشد و داخل آن پیاز نریزید. می توانید کمی هم مرغ به آن اضافه کنید و به عنوان ادویه از زردچوبه کمک بگیرید. افرادی که خیلی سرفه می کنند بهتراست یک قاشق غذاخوری تخم خشخاش را در سوپ شان بریزند. در افرادی که نزله سرد دارند اگر میزان ترشحات زیاد است توصیه می شود که سوپ را به صورت داغ همراه با ادویه جات گرم مانند زیره، دارچین و فلفل استفاده کنند اما استفاده از فلفل و ادویه جات در نزله گرم تحریک کننده است و توصیه نمی شود. در این قبیل بیماران اگر سرفه ها زیاد باشند استفاده از شربت آویشن برای رفع این مشکل موثر است. گروهی از مواد غذایی مانند سیر، پیاز، ترب و تربچه برای این بیماران مضر است.

          حریره بادام تهیه کنید

          شاید با شنیدن نام این غذا به یاد دوران کودکی بیفتید اما این روزها غذای دوران کودکی یکی از غذاهای مفید برای مبارزه با حساسیت فصلی است. برای تهیه این حریره 10 عدد بادام را خیس کرده و پوست آنها را جدا کنید. سپس داخل مخلوط کن بریزید و یک قاشق غذاخوری عسل را در آب گرم حل کرده، به بادام ها اضافه کنید. سپس آن را روی حرارت ملایم قرار داده و هم بزنید تا غلیظ شود. حریره بادام می تواند در وعده صبحانه، غذایی مقوی برای کودکان باشد و به رفع حساسیت کمک کند.

          روغن بنفشه بمالید

          در نزله گرم به بیماران می گوییم صورت یا مخاط بینی را با روغن بنفشه چرب کنند. مالیدن روغن بنفشه به پیشانی یا چکاندن آن در بینی سبب تقویت مخاط ها شده و علایم حساسیت را کاهش می دهد. در تیپ سرد روغن مرزنجوش می تواند کمک کننده باشد.

          ازمعجزه آب سیب غافل نشوید

          یکی از نوشیدنی های خوب برای مبتلایان به حساسیت آب سیب است که می تواند میان وعده بهاری خوبی باشد. کاهو سکنجبین هم در تسکین حساسیت تاثیر دارد.

          بخوردرمانی کنید

          در حساسیت هایی که به شکل سرد است به افراد توصیه می کنیم زیر پتو یا پارچه بروند و با کمک بخور آب جوش، ترشحات را رقیق کنند. بخور تخم گشنیز هم برای این افراد مفید است.

          روزه بهاری بگیرید

          به این قبیل بیماران توصیه می شود مصرف غذاهای چرب و انرژی زا مانند گوشت، شیرینی جات و غذاهای سرخ شده را به حداقل برسانند. از سوی دیگر به این بیماران گفته می شود که در بهار روزه بگیرند و گرسنگی بکشند. شاید در ابتدا عوارض بیماری بیشتر شود ولی اگر با دارودرمانی همراه باشد، به علاج کامل تبدیل می شود. البته بعضی از افراد نمی توانند گرسنگی را تحمل کنند؛ بنابراین به آنها گفته می شود غذاهایی بخورند که به اصطلاح به آنها «مزوره» می گویند.

          این غذاها شکم را به نوعی فریب می دهند و آن را پر می کنند، اما در واقع انرژی و قوت زیادی ندارند. مصرف بعضی از سبزیجات مانند کلم بروکلی، کاهو، حبوبات، عدس، نخود، لوبیا و به طور کلی غذاهای فیبر دار به افراد مبتلا به حساسیت توصیه می شود.

          حرف آخر: چرا حساسیت فصلی هر سال وخیم‌تر می‌شود؟

          ممکن است شما نیز از اطرافیان خود شنیده باشید که شرایط حساسیت فصلی در سال گذشته، بدترین تجربه تاریخ بوده و این روند سال‌به‌سال بدتر می‌شود.

          متأسفانه این موضوع صحت دارد؛ شرایط حساسیت فصلی هر‌سال بدتر و وخیم‌تر می‌شود و پژوهش‌ها و هشدار‌های متعددی با عنوان سونامی گرده، گرد وغبار یا طوفان کامل برای حساسیت‌ها منتشر شده است.

          این موارد اغراق‌آمیز نیست و عناوین ذکرشده همگی ریشه در حقیقت دارند؛ چراکه شرایط آب‌وهوایی جهان به‌گونه‌ای پیش می‌رود که هرسال شاهد بدتر شدن شرایط حساسیت فصلی هستیم.

          از یک‌سو تعداد افراد درگیر با حساسیت فصلی افزایش پیدا کرده است و از سوی دیگر، با تغییر متوسط درجه حرارت کره زمین، فصل گرده‌افشانی گیاهان طولانی‌تر شده است. به‌این‌ترتیب می‌بینیم که تغییرات آب‌وهوایی و گرمایش زمین چگونه بر بهداشت و سلامت عمومی تأثیر گذاشته و میزان حساسیت را در انسان افزایش داده است.

          «جفری دیمین» مدیر مرکز حساسیت، آسم و ایمنی‌شناسی آلاسکا در این مورد می‌گوید: «مدارک انکارناپذیری برای اثبات این واقعیت وجود دارد. در حقیقت این موضوع را می‌توان عامل تأثیرگذار تغییرات آب‌وهوایی در حوزه بهداشت و سلامت محسوب کرد.»

          این موضوع با سلامت و شرایط بهداشتی انسان‌های بسیاری مرتبط است؛ برای مثال تنها در ایالات‌متحده آمریکا بالغ بر ۵۰ میلیون نفر با مشکل حساسیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. دانشمندان و مقامات بهداشتی در حال حاضر تلاش می‌کنند عواملی را که این خطرات فاجعه‌بار را به وجود آورده‌اند، از بین ببرند و امیدوارند تا پس از افزایش شدید و روبه‌رشد گرده‌افشانی گل‌ها، راه‌حلی پیدا کنند.

          دیگر دانشمندان نیز تحقیقاتی را در مورد رابطه تغییرات آب‌وهوایی و حساسیت‌های فصلی انجام داده‌اند. از یک‌سو جلوگیری از گرده‌افشانی گیاهان غیرممکن است و از سوی دیگر، حساسیت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم رادار داخلی بدن به اشتباه می‌افتد و سیستم ایمنی بدن به مواد غیرخطرناک واکنش نشان می‌دهد. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی‌های خفیفی مانند خارش چشم و گلو شود یا به‌صورت حادتر، به شکل مشکلات مرگباری مانند آنافیلاکسی ظاهر شود که در آن، راه‌های هوایی متورم شده و بسته می‌شوند.

          بر اساس آمار‌های موجود، حدود ۸ درصد از بزرگ‌سالان آمریکایی از تب یونجه و همچنین رینیت آلرژیک که توسط گرده گیاهان به وجود می‌آید، رنج می‌برند. اگرچه بیشتر این موارد با دارو‌های آنتی‌هیستامین درمان می‌شوند، اما تنها در این کشور سالانه بین ۳ ٫ ۴ تا ۱۱ ٫ ۲ میلیارد دلار فقط برای درمان حساسیت فصلی هزینه می‌شود. در بعضی موارد، عوارضی مانند حملات آسم ناشی از گرده نیز دیده می‌شود که سالانه بیش از ۲۰ هزار نفر را در آمریکا به اورژانس می‌کشاند.

          اندازه دانه گرده گیاهان بین ۹ تا ۲۰۰ میکرومتر است (هر ۱۰۰۰ میکرومتر برابر یک میلی‌متر است) و به همین دلیل، برخی از گرده‌ها می‌توانند به عمق ریه انسان نفوذ کنند و باعث تحریک بدن شوند. غلظت بالای گرده گیاهان در هوا منجر به واکنش‌های آلرژیک می‌شود و می‌تواند تا کیلومتر‌ها دورتر حتی در داخل ساختمان‌ها گسترش یابد.

          یافته‌های پژوهشگران نشان می‌دهد که افزایش میزان کربن‌دی‌اکسید، محرکی است که گیاهان با تولید بیشتر گرده به آن پاسخ می‌دهند و این موضوع در مناطق آلوده‌تر مانند اطراف شهر‌های بزرگ و بزرگراه‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد. هم‌چنین با کوتاه شدن زمستان‌ها و طولانی‌تر شدن فصل گرما، گیاهان مدت‌زمان بیشتری را برای گرده‌افشانی در اختیار خواهند داشت.

          در پایان گفتنی است اگرچه این مطالعات در ایالات‌متحده آمریکا انجام شده، اما شرایط کمابیش در سراسر جهان یکسان است و این موضوع به‌صورت پدیده‌ای بین‌المللی دیده می‌شود.